geschiedenis

In het jaar 1604 veroverde Prins Maurits de plaats ‘Ysendijck’, welke tot een Spaans fort gemaakt was ten tijde van de Hertog van Parma.
Na de verovering werd dit plaatsje tot een sterke vesting gemaakt volgens de plannen van Simon Stevin, de bekende wiskundige en expert op het gebied van vestingbouw. Reeds in het jaar 1605 hadden de Staten-Generaal toestemming gegeven tot het beroepen van een predikant in IJzendijke. De godsdienstoefeningen moesten toen gehouden worden in een particulier huis. In februari 1611 werd een bedrag van 600 gulden uit de inkomsten van de geestelijke goederen van Vlaanderen beschikbaar gesteld voor de bouw van een kerk. Dit schijnt ieder jaar zo zijn gegaan te zijn, want later lezen we dat vanaf 1622 het bedrag werd verhoogd tot 800 gulden. De kerk werd gebouwd in de jaren 1612-1614 en was een van de eerste die voor de protestantse erediensten gebouwd werd. Het (gebouw) werd er een op een achthoekig grondplan, evenals dat van de gemeente Willemstad. De kerk van Willemstad werd gebouwd in 1596 volgens een wens van Prins Maurits. Het is zeer aannemelijk dat ook de bouw van de kerk van IJzendijke daar niet vreemd aan is.Het dak van de kerk had een piramidale vorm van een regelmatig achtkant, bekroond door een torentje waarop een oosters aandoend uivormige bol met kruis en windhaan het geheel completeerde. Het gebouw is vanuit de verre omtrek te zien.Hoewel tussen 1656 en 1659 verbouwd, zodat het regelmatig achtkant door het wegbreken van de drie westelijke zijden verdubbeld werd tot een langwerpig achtkant, schaadt dit de aantrekkelijkheid van het gebouw niet. In de zijkant, op de post van de grote deuren is het jaartal 1612 gehakt.Betreden we de kerk dan zien we op de vloer hardstenen plavuizen, waartussen een veertigtal grafzerken liggen. Zij dekten eertijds de graven van de elite uit de magistraat, het garnizoen en de kerkenraadsleden. Sommige ervan vielen op door hun royale afmetingen terwijl andere fraai bewerkt zijn met familiewapens en van diegenen die er hun laatste rustplaats vonden.

Een gedenksteentje dat aan de stichting van de kerk herinnert, is aangebracht naast de preekstoel. Het opschrift ervan luidt:

DOET WEL BY ZYON
NAER UWE GENADE
BOUWET DE MUERE
TE YERUSALEM
A. psalm 51 1612


Boven de deur die van de kerk naar de consistoriekamer leidt, hangt een houten herinneringsbord met een driehoekig bovenstuk. Dit herinnert aan een vergeefse poging van de Spanjaarden in 1623 om de vesting te heroveren. In het driehoekige bovenstuk is een stuk kurk bevestigd. Dit is een van de vele stukken die gediend hebben als drijvers om de ladder te dragen, waarmee men de vestinggracht heeft trachten over te steken. Een stuk van zo’n ladder is eveneens op het bord te zien. Verder staat er in stijlvolle letters op te lezen:

God heeft ghemaect te niet
D’aenslagh onzer vianden
Waervan men noch hier siet
Kurck en leer ’t harer schanden
[Nov. 1623 leer = ladder].


Aan de tegenovergestelde muur hangt een groot Tiengebodenbord. Het is beschreven met sierlijke letters en het jaartal 1620, zijnde het jaar waarin het bord gemaakt is. Aan de bovenzijde vindt men er de wapenschilden van Prins Maurits van Oranje, de toenmalige republiek en dat van de stad IJzendijke.

Links van dit bord hangt een kleiner bord met letters in dezelfde stijl geschreven. Er staat een drietal teksten op en ook het jaartal 1620. De drie gekleurde glasramen die vroeger het daglicht in de kerk toelieten, zijn helaas verloren gegaan. Het laatste raam, indertijd geschonken door de toen nog jeugdige Prins Willem III, werd bij een bombardement door een Duits vliegtuig in de meidagen van 1940 vernield. Een fragment van dit raam bevindt zich sinds 1993 weer terug in het kerkgebouw.

U kunt nu het fantastische gedenkboek “Een Mauritskerk: IJzendijke 1614-2014" bestellen